Een ernstig zieke papa is voor kinderen niet leuk. “Je kan nu even niet met papa spelen, want hij is ziek.” Voor jonge kinderen is één dag al lang, dus een maanden lange ernstig zieke papa is voor kleuters moeilijk te begrijpen. De meeste kinderen zijn heel positief ingesteld, maar een papa die maandenlang ziek is ontgaat ze zeker niet. Hoe communiceer je met je jonge kinderen als één van ouders ernstig ziek wordt?
Al in de eerste weken
Wanneer één van de ouders ernstig ziek is, kun je niet net doen of er niets aan de hand is. Dat er meer aan de hand is dan een griepje, hebben je kinderen zo door, ook al zijn ze nog erg jong. Je gaat telkens naar de dokter en het ziekenhuis, er is vaker oppas. Papa kan niet meer voorlezen, stoeien en eet niet mee aan de tafel, want hij ligt op ziek bed. Al in de eerste weken is het belangrijk om je kinderen enigszins te vertellen wat er aan de hand is.
Bezorgdheid
Als ouder balanceer je daarin tussen eerlijkheid en geruststellen. Toen mijn man ernstig ziek werd, was niet meteen duidelijk wat er aan de hand was. Dat maakt het lastig, want er is méér dan alleen de praktische kant van ziek-zijn, je maakt je zelf ook erg zorgen. Hij ging snel achteruit en binnen korte tijd wisten we dat het om een grote hersentumor ging. Hoe vertel je dat aan je kinderen?
De allerkleinsten
Onze jongste was net één jaar, dus nog heel klein. Toch is het ook belangrijk om na te denken hoe je omgaat met je baby of dreumes in zo’n stressvolle periode met een ernstig zieke. Want ook de allerkleinsten voelen jouw spanning haarfijn aan. Ze gaan dan meer huilen, of slechter slapen. Ze voelen jouw bezorgdheid en vermoeidheid en reageren daar ook gespannen op. Met als gevolg dat jijzelf nóg vermoeider wordt.
Even volledige aandacht
Je kan dit proberen te voorkomen, door je even alleen op de positieve dingen te focussen als je met je kindje bent. Ik concentreerde me bewust even op alles wat wél goed was gegaan die dag en dat het fijn was om liefde aan mijn kind te kunnen geven, die dat zo nodig heeft. ‘We hebben elkaar en we slaan ons er door heen’, was één van de dingen die ik dan telkens even stilletjes tegen mezelf zei. Zo krijg je ruimte voor volledige aandacht voor je kindje, die zich zo gerustgesteld en gekoesterd voelt.
Samen huilen
Dat wil niet zeggen dat je alleen maar vrolijk en blij moet doen, integendeel! Even samen huilen hoort er natuurlijk echt bij, als papa of mama ernstig ziek is. Je kind zou anders het idee krijgen dat het misschien gek is om verdriet te hebben, als mama alleen maar de sterke vrouw uithangt! Verdriet en soms boos zijn op de ziekte hoort er gewoon bij. Wij pakten soms een groot kussen, om samen op te slaan! Om daarna samen te knuffelen en ons juist dicht bij elkaar te voelen.
Kleuter
Onze oudste, een kleuter van 5 jaar, had al snel veel vragen. Waarom moet papa nu weer naar het ziekenhuis? Wanneer brengt hij mij weer eens naar school? Waarom is hij zo duizelig? We moesten hem wel vertellen over de situatie, maar wij kozen ervoor alleen het verhaal te vertellen en onze bezorgdheid daar buiten te laten. Kinderen zijn vaak heel praktisch geïnteresseerd, dus onze kleuter had allemaal interessante vragen over de hersentumor. Waar zit die dan, hoe ziet het eruit en hoe komt die daar? In deze ontspannen gesprekjes kwam soms zelfs Google er aan te pas en kon onze kleuter beter begrijpen waarom papa zo lang ernstig ziek was.
Doodgaan
“Kan papa ook doodgaan?” De onvermijdelijke, maar o zo moeilijke vraag liet ook niet op zich wachten. Laat deze vraag je niet overvallen. Je weet dat de vraag kan komen, dus je kan er maar beter van te voren over nadenken. Het liefste zou je zeggen, “Nee, natuurlijk niet, maak je geen zorgen.” Maar als dat niet de waarheid is, kan je beter, heel voorzichtig, eerlijk zijn. Mocht dit toch gebeuren, terwijl je je hebt gezegd dat dat niet kan, dan kan dit mogelijk een enorme impact op je kind hebben en jullie vertrouwens-band schaden. “Dat zou kunnen, maar de dokters doen er alles aan om hem beter te maken”, is een goed uitgangspunt voor verdere gesprekken hierover.
Normale dingen
Want een kind is vaak helemaal niet zo lang geïnteresseerd in dat hele ernstig ziek zijn. Het wil gewoon lekker buiten spelen, tekenen en voorgelezen worden. Hoewel het je zelf de hele dag bezig houdt, helpt je je kleuter enorm als je iedere dag even tijd maakt voor volledige aandacht voor hem of haar. Net als je jonge baby, heeft ook je iets oudere kind behoefte aan het gevoel dat dingen normaal zijn en weer goed komen. Dat kun je beter overbrengen door aandacht, dan door woorden. Net als bij onze baby, concentreerde ik me ook bij onze kleuter er even heel bewust op hoe fijn het was om er even volledig voor hem te kunnen zijn.
Oppas
Als je de zorg draagt voor je ernstig zieke partner en je doet het hele huishouden, de kinderen en je probeert nog te werken, dan hou je echt weinig tijd over. Tijd voor de kinderen kan er dan al snel bij in schieten. Toch is het erg belangrijk om juist daar tijd voor te maken. Regel een goede, lieve oppas, waar je kind zich echt vertrouwt bij voelt. Daarbij is het voor je kind heel erg prettig als het ‘gewone’ leven zoveel mogelijk door gaat. Als oma even met je kind naar de voetbal les gaat, kan dat je kind veel rust geven.
Moeilijkste periode
Wanneer je partner in het ziekenhuis ligt, wordt het nog moeilijker, maar ook nóg belangrijker, om voor de kinderen een oppas te regelen waarbij ze in hun eigen omgeving blijven. Zelf was ik amper meer thuis in de periode dat mijn man geopereerd moest worden, ik was de hele dag in het ziekenhuis. Maar ik haalde de kinderen wel iedere ochtend uit bed en dan aten we samen. Onze oudste tilde ik vaak over naar mijn bed, wanneer ik ’s avonds laat thuis kwam. Zo voelde het toch mijn geborgenheid. Lieve opa’s en oma’s zorgden dat de dagelijkse dingen van de kinderen gewoon doorgingen. En zodra het kon, mochten ze een keer mee op bezoek naar het ziekenhuis.
Herstellen
Bij mijn man was de operatie geslaagd en bleek de tumor niet kwaadaardig, gelukkig! De herstelperiode was weliswaar voor man zwaar, maar voor onze kinderen een vrolijke tijd. Ernstig zieke papa werd steeds wat beter en had bovendien een enorm leuk bed in de huiskamer dat alle kanten op kon bewegen. Juist die extra aandacht voor de kinderen in deze moeilijke tijd, had hen veel rust gegeven. En dat is een goed begin voor de herstel periode na ernstig ziek zijn!
