Dyslectisch in het Engels maar niet in het Japans!?!?
Een dyslecticus heeft geen taalprobleem en kan heel intelligent zijn. Dat is weer eens duidelijk gebleken bij een Japans- en Engelstalige man die wel dyslectisch is in het Engels maar niet in het Japans.Ergens op deze wereld is een man van een jaar of 30 die dyslectisch is in het Engels maar niet in het Japans. Zijn onderzoekers noemen hem A – wij Alex. Alex’s vader is een Australische journalist en schrijver en moeder een Britse lerares Engels. Hij is in Japan geboren en getogen, maar spreekt thuis Engels. Vóór hij met 6 naar de Japanse lagere school gaat, geeft zijn moeder hem leesles in het Engels. Op school heeft hij geen moeite met Japans spreken, luisteren, schrijven en lezen.
Als hij 13 is blijkt hij Engels te lezen en te schrijven als een kind van 6 jaar en 1 maand! Zo raadt hij woorden als hij enkele letters uit een bekend woord herkent: hij leest ‘Friday’ als ‘friendly’ en ‘mother’ als ‘mouth’. En hij haalt ‘b’ en ‘d’ door elkaar: hij leest ‘dirty’ als ‘beauty’ en ‘different’ als ‘before’. Mede omdat hij met rekenen anderhalf jaar boven zijn kalenderleeftijd zit, weten de onderzoekers zeker: hij heeft dyslexie.
Met 13 gaat hij naar de middelbare school en met 16 naar een school voor de allerbesten. In Japans en in wiskunde is hij heel goed; in kanji een kanjer – dat is een Japans schrift dat net als het Chinese schrift uit karakters bestaat. Een hoogopgeleide Japanner kent ongeveer 4000 kanjikarakters en pas met 3000 mag iemand op die hogere middelbare school. Rond diezelfde tijd wordt zijn vaardigheid in beide talen onderzocht. Zijn Japans is in alle opzichten goed en vaak zelfs beter dan dat van de meeste van zijn Japanse leeftijdgenoten. In het Engels, toch zijn moedertaal zou je denken, maakt hij grote fouten: hij spreekt ‘while’ als ‘will’ uit en ‘girl’ als ‘grill’. Een onzinwoord als ‘brobe’ leest hij als ‘broad’ en ‘doon’ als ‘dawn’. En terwijl zijn leeftijdgenoten ‘university’ goed lezen, spreekt hij het uit als – op zijn Nederlands geschreven – ‘unjoenisti’. Nog voor zijn 25e studeert hij af in een exact vak.
Verklaring voor dit raadsel?
Deze jongen/man plaatst ons duidelijk voor een groot raadsel. We lichten hier twee tippen van de sluier.
Ten eerste, dat Alex dyslectisch is in het Engels is te verklaren vanuit het feit dat zijn moeder hem al Engels heeft leren lezen vóór de lagere school. We kunnen veilig aannemen dat hij toen een kleuter was (gemiddeld 4,5-6,5 jaar). Dat is te vroeg, wat de kans op dyslexie verhoogt. Het verwisselen van ‘b’ en ‘d’ bijvoorbeeld is kenmerkend zowel voor kleuters als voor Alex’ dyslexie. Dat geldt ook voor het raden van woorden: de 16-jarige Alex leest ‘mother’ als ‘mouth’ precies zoals kleuter Dana bij DAM denkt dat er OMA staat. En ook Alex’ verwisselen als in ‘girl/grill’ is kenmerkend voor de kleuterfase.
Ten tweede, dat Alex dyslectisch is in een alfabetisch schrift als van het Engels maar niet in een karakterschrift als van het Japans, is neurologisch te verklaren. Zie de afbeelding.
Gebied 1 speelt bij beide een rol in het verklanken en gebied 2 bij de controle van het hardop gelezene aan wat er staat. Maar voor het overige zijn er verschillen. Gebied 3a zorgt voor het omzetten van letters in Engelse klanken. De gebieden 3k en 4k horen bij het Japanse karakterschrift. Het eerste hangt vermoedelijk samen met de ruimtelijke analyse van de karakters en de omzetting ervan in klanken terwijl klanken die bij de verschillende karakters horen, door gebied 4k gaan.
Heel lief van Alex’ moeder dat ze hem heeft willen leren lezen, maar waarschijnlijk had ze daar beter mee kunnen wachten tot hij er echt aan toe was – in de fase van het jonge schoolkind (gemiddeld 6,5-8,5 jaar). Zie maar zijn Japanse lezen en schrijven: daar is hij pas op school mee begonnen en daarin is hij niet dyslectisch geworden. In het algemeen geldt: een aanvangsmoment ligt beter een half jaar te laat dan een half jaar te vroeg.
Er is een meer uitvoerig artikel hierover dat in het blad van de vereniging Woortblind is verschenen. Als je het wilt ontvangen, neem dan contact op met Stichting Histos.
