Wat is goed speelgoed? Dit is een vraag die iedere ouder zich zou moeten afvragen voordat hij iets nieuws koopt voor een kind. Wanneer je je zuurverdiende geld uitgeeft aan speelgoed voor je kinderen, wil je er zeker van zijn dat je kind het leuk vindt én er lang en veel mee zal spelen.
In dit artikel lees je over:
- Wat is goed speelgoed
- Hoe kies je goed speelgoed
- Educatief speelgoed versus leuk speelgoed
- Leuk én goed speelgoed per leeftijd
Als moeder van 3 kinderen, leerkracht én jurylid voor de verkiezing Speelgoed van het Jaar heb ik op een rijtje gezet wat ik nu goed speelgoed vind voor mijn kinderen.
Ik heb hiervoor geraadpleegd bij andere ouders, mijn kinderen en gelezen wat de ontwikkelingspsycholoog van de verkiezing Speelgoed van het jaar Ger Ramakers en opvoedkundige Martin Valenkamp hier over te zeggen hebben.
Wat is goed speelgoed
Ik kwam tot de conclusie dat een goed stuk speelgoed er eentje is die leuk is voor je kind en geschikt is voor zijn leeftijd, ontwikkelingsbehoeften en persoonlijkheid. Over het algemeen heeft het ook een of meer van de volgende eigenschappen:
- Goed speelgoed inspireert actief spel. Kinderen moeten iets doen – duwen, trekken, ontleden, bouwen – met een stuk speelgoed. Als het speelgoed al het werk doet, verliest het zijn aantrekkingskracht na het eerste half uur. Dat is de reden dat kinderen zo vaak mechanisch speelgoed kapot maken.
- Goed speelgoed is stevig en goed gemaakt. Speelgoed van slechte kwaliteit frustreert kinderen en moedigt ze juist aan om het kapot te maken, niet om ermee te spelen en/of te creëren.
- Goed speelgoed leent zich voor meer dan één gebruik. Speelgoed dat ontworpen is om slechts op één manier gespeeld te worden, beperkt de verbeeldingskracht en creativiteit van je kindje. Een eenvoudige kartonnen doos kan zo ongeveer alles worden wat uw kind wil dat het is (huis, auto, kassa, boot, bed) en het kan worden geduwd, getrokken, mee worden gekropen, gereden of geverfd.
- Goed speelgoed daagt uit maar frustreert niet. Een speeltje moet precies passen bij groeiende capaciteiten van het kind zijn.
- Goed speelgoed draagt bij tot de ontwikkeling van de fysieke, mentale, sociale en emotionele vaardigheden van een kind.
- Goed speelgoed is leuk om mee te spelen en past bij de talenten, interesses, vaardigheden en leeftijd van een kind.
- Goed speelgoed past bij je eigen smaak, kennis en natuurlijk portemonnee.
- Goed speelgoed is veilig.
Dat is nogal een lijstje! Ik denk niet dat je dit hele lijstje in je hoofd gaat aflopen als je in de speelgoed winkel staat om een cadeau voor je kind te kiezen. Hoe kies je dan wél een leuk stuk speelgoed, zonder er een hele studie van te maken? Om deze vraag te beantwoorden is het belangrijk om te weten wat spelen nu precies is. Martin Veldkamp heeft hierover het volgende geschreven:
Wat is spelen
Een kind, een volwassene, iedereen speelt. Maar, als volwassenen spelen doen ze dat als ze klaar zijn met werken, met het huis schoonmaken, met boodschappen doen, enz. Bij kinderen, jonge kinderen dan, is dat anders. Voor hen is nog vrijwel alles spelen. Kinderen groeien langzaam toe naar de dingen die ze moeten doen. Maar, het spelen zal hen ook als ze eenmaal volwassen zijn en als het moeten overheerst, nooit verlaten.
Een echte definitie van “spelen” is niet te vinden, wel veel omschrijvingen. Zoals: spelen is leuk, of, spelen is leren, of, spelen is ontdekken, spelen is ontwikkelen. Wat waarschijnlijk niet als antwoord gegeven wordt, maar wat wel heel waar zou zijn, is: spelen is dingen doen waar je zin in hebt, zolang je dat zelf wilt, zonder iets speciaals te willen bereiken en zonder dat iemand tegen je zegt dat jouw spel, jouw spelen op díe manier gespeeld moet worden! Zo vrij en – ogenschijnlijk – zonder nut of doel is het spelen, het is een bezigheid die door de speler op zich als waardevol wordt beleefd.
Nu hoeft spelen niet vanzelfsprekend gekoppeld te zijn aan spelen met speelgoed, máár, spelen is wel altijd spelen met iets. Dat iets kan alles zijn: zelfs het meest waardeloze iets kan voorwerp van spelen worden. Eigenlijk is heel de uiterlijke en heel de innerlijke wereld voorwerp van spelen, zelfs als je niet direct aan het kind ziet dat het speelt. Zo kan het kind stil zittend in zijn of haar hoekje, in fantasie en verbeelding bezig zijn met de mogelijkheden die door het kind zelf innerlijk worden opgeroepen en innerlijk worden bespeeld. Spelen doe je ook met heel je lijf, je ogen, je oren, je mond, je handen. Alles speelt mee, en met alles kan gespeeld worden.
Waarom spelen kinderen?
Als je kinderen vraagt waarom ze spelen, zullen ze je verbaasd aankijken. Als ze al antwoord geven, zullen ze wellicht zeggen: ‘Omdat het leuk is natuurlijk!’. In ieder geval niet: ‘Omdat het zo goed is voor onze ontwikkeling’. Toch zou dat laatste antwoord wel een goed antwoord zijn. Want, spelen is heel belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Spelen draagt bij aan de ontwikkeling van het lichaam, de motoriek, het verstand, aan concreet en abstract denken, aan de ontwikkeling van taal, van gevoelens, fantasie en creativiteit, het draagt bij aan het zelfbeeld. In het met elkaar spelen leren kinderen hoe ze zich sociaal en sociaal-emotioneel moeten gedragen om, bijvoorbeeld, de anderen in de kring van het spel te houden, om ze zo blijvend mee te laten doen.
In al het spelen ervaren kinderen wat het is je aan de regels van het spel (of jij die nu ontworpen hebt, of dat de groep van vriendjes en vriendinnetjes, of een ander dat deed, of de traditie of de spelletjesontwerpers) te houden. Door spelen ontdekt het kind de wereld ín hem of haar en om het kind heen, krijgt het inzicht in gebeurtenissen en situaties rondom hem of haar.
Spelen moet dus voornamelijk leuk zijn. Dat vind ook ontwikkelingspsycholoog Ger Ramakers. Hij schreef hierover het volgende:
Speelgoed moet leuk zijn
Het kind moet er plezier aan beleven. Alleen dan zal een kind gemotiveerd zijn om uit zichzelf met het speelgoed te spelen en te blijven spelen. Is het speelgoed mooi uitgevoerd? Is het veelzijdig? Zitten er verrassende elementen in het speelgoed? Is het makkelijk om met het spel of speelgoed op te starten? Blijft dit speelgoed na meerdere keren spelen leuk of ben je er snel op uitgekeken? Biedt het speelgoed verschillende niveaus van complexiteit en uitdaging? Biedt het speelgoed doorgroeimogelijkheden? Roept het speelgoed (positieve) emoties op tijdens het spelen? Bevordert het speelgoed het gevoel van beheersing en competentie. Geeft het speelgoed een gevoel van rust en ontspanning of van geborgenheid? Kan een kind zich hechten aan dit speelgoed? Biedt het speelgoed mogelijkheden om op een leuke manier met anderen samen te spelen en positieve emoties te delen?
Leuk & Leerzaam speelgoed per leeftijd
Als je aan ouders vraagt “wat is goed speelgoed?” dan zullen veel ouders antwoorden “ik kies graag educatief speelgoed voor mijn kind”. Dat is natuurlijk een nobel streven. Maar als je leerzaam als hoogste prioriteit stelt, dan kom je waarschijnlijk van een droge kermis thuis als je het door jouw zorgvuldig uitgezochte leerzame speelgoed aan je kind geeft. Leerzaam speelgoed is goed, mits het in eerste instantie leuk is.
Het kan best een uitdaging zijn om leuk én leerzaam speelgoed te kiezen voor je kind. Ieder kind is immers anders en heeft andere behoeften en interesses. Ger Ramakers heeft een mooi stuk geschreven over wat leuk speelgoed is per leeftijdsfase van een kind. Ik geef je een samenvatting.
Voor iedere leeftijdscategorie wordt er ieder jaar speelgoed genomineerd door de stichting “Speelgoed Van Het Jaar”. Het genomineerde speelgoed voor 2018 vind je op de website Speelgoedvanhetjaar.nl
Leuk speelgoed voor kinderen van 0 tot 3 jaar
Vooral felle kleuren trekken de aandacht. Het speelgoed moet uit grote stukken bestaan want iets goed pakken, kan het nog niet. Maar, de motoriek ontwikkelt zich en in het 2de levensjaar kan het kind al meer fijnere grijp- en pakbewegingen maken, terwijl ook de oog-oor-hand coördinatie soepeler aan het worden is. Geluidjes horen en beweging, kleuren zien zijn altijd in trek.
Het genomineerde speelgoed van het jaar voor kinderen van 0 tot 3 jaar
Leuk speelgoed voor kinderen van 4 en 5 jaar
Speelgoed kan op de vragen van een kleuter antwoorden geven mogelijkheden stimuleren, nieuwsgierigheid bevredigen of uitnodigen tot verdere exploratie van de uitdagingen van hun leefwereld. Peuters bouwen met blokken, maken muziek en spelen graag met andere kinderen. Een spelletje spelen gaan ze nu steeds vaker doen. Vadertje en moedertje spelen. Maar ook de dokter of de tandarts nadoen
is een favoriete bezigheid.
Het genomineerde speelgoed van het jaar voor kinderen van 4 en 5 jaar
Leuk speelgoed voor kinderen van 6 en 7 jaar
Kinderen van 6 en 7 jaar zijn leergierig en ontdekkend van aard. De drang te weten wat er in de nabije wereld omgaat, neemt toe. Ze willen graag van alles onderzoeken, met van alles experimenteren. Je zou kunnen zeggen dat de wetenschap op deze leeftijd dan ook een rol speelt. Leerzame spelletjes kunnen op een speelse manier helpen lesstof van school beter onder de knie te krijgen.
Het genomineerde speelgoed van het jaar voor kinderen van 6 en 7 jaar
Leuk speelgoed voor kinderen van 8 tot 11 jaar
Spelletjes spelen en kennis testen. Allerlei soorten spelletjes, voor de lol of om ergens informatie over te vinden, zijn geschikt. Maar ook, poppen of auto’s uitstallen of constructiebouwwerken maken. Wetenschap ontdekken want ze zijn heel nieuwsgierig, en ze willen veel dingen uitproberen: hoe werkt het en hoe zit het in elkaar?
Het genomineerde speelgoed van het jaar voor kinderen van 8 tot 11 jaar
Leuk speelgoed voor kinderen van 12 jaar en ouder
Steeds meer volwassenen ontdekken dat spelen leuk is. Naast bouwpakketten, technisch speelgoed en allerlei soorten puzzels zijn er interessante en leuke spellen; de laatste jaren komen er steeds meer verschillende soorten puzzels. Spellen rond een thema waar je een tijd lang mee bezig bent of spellen die kennis testen. Ook in groepen spelen is leuk en wordt vaker door jongvolwassenen gedaan.
Het genomineerde speelgoed van het jaar voor kinderen vanaf 12 jaar
