De eerste woordjes van je kindje, dat vergeet je niet snel. De meeste kinderen zeggen ‘papa’ en ‘mama’ en leren praten als ze ongeveer 1 jaar zijn. Maar wat doe je als de eerste woordjes wel erg lang op zich laten wachten en ze wel erg langzaam leren praten? Bij ons zoontje ging zijn taal ontwikkeling met pieken en dalen en na de eerste woordjes volgde er heel lang niets. Er volgde logopedie met allerlei handige tips! Hoe help je je peuter bij het leren praten?
Communicatie
Hoewel de meeste kinderen beginnen met leren praten vanaf ongeveer een jaar, beginnen ze natuurlijk al meteen na hun geboorte met communiceren. Niet alleen met huilen, maar ook door hun gezichtsuitdrukkingen, bewegingen en stemgebruik. Al in dat eerste jaar leren baby’s de grondbeginselen van communicatie. Door spelletjes als bijvoorbeeld kiekeboe en omstebeurt iets doen, leren ze al op een vrolijke manier dat zij meedoen als ‘gesprekspartner’.
Eerste woordjes
In hun eerste jaar brabbelen jonge kinderen om hun mond motoriek te oefenen. Voor de meeste ouders is het een vanzelfsprekendheid om deze brabbelgeluiden na te doen, waardoor je kind onopgemerkt leert dat het gehoord wordt. Rond de eerste verjaardag volgen meestal de eerste woordjes en begint het leren praten. Rond het tweede levensjaar spreekt een kind gemiddeld ongeveer 50 woordjes.
KNO arts
Ons zoontje brabbelde ook, maar hield daar rond 8 maanden mee op. Omdat hij, met gebaren en geluiden, op zijn manier wel heel communicatief was, maakte wij ons geen zorgen. Maar ‘papa’ en ‘mama’ kwamen wel heel laat en daarna kwamen er nauwelijks nieuwe woordjes bij. Via de consultatiebureau arts kwamen wij bij de KNO arts die hem doorverwees naar een audiologisch centrum om te kijken wat hem tegenhield om te leren praten.
Gehoor
Want een goede eerste stap als je kindje pas laat gaat leren praten, is om na te gaan of zijn gehoor wel goed is. Als je kind niet goed kan horen, dan zal het ook niet goed kunnen nadoen wat het hoort. In het audiologisch centrum kan het gehoor van zelfs hele jonge kinderen getest worden. Wij hoorden daar dat het gehoor van onze 1,5 jaar oude peuter wel functioneerde, maar vaak sterk verminderd was door de vele verkoudheden. Omdat hij regelmatig weinig hoorde, kon hij geluiden niet goed kopiëren en kon hij niet goed leren praten.
Zien
Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor het gezichtsvermogen. Als je kindje niet goed kan zien is het ook lastig om de juiste mond motoriek na te doen. Dat zal minder gevolgen hebben voor de uitspraak dan een slecht gehoor, maar het is toch goed om dit even na te gaan.
Wat zegt je kindje?
Als onder andere horen lastig is, is het extra belangrijk om je kindje te helpen bij het leren praten. Nadoen en voordoen spelen daar in een belangrijke rol. Hele jonge kinderen die alleen nog brabbelen leren veel van de reactie van hun ouders. Door met je baby actief ‘in gesprek’ te gaan, door de geluidjes na te doen en te benoemen wat hij/zij wil (“Moet je huilen, is je speeltje gevallen?”) , stimuleer je al het leren praten van later. Voor de meeste ouders zal dit vanzelfsprekend zijn!
Goed voordoen
Als je kindje wat ouder is, begint het te leren praten. Daar zal iedere ouder enthousiast op reageren! Die positieve reactie heeft je kindje hard nodig om nieuwe woorden uit te proberen. Het zoveelste nieuwe woordje is misschien voor jou als ouder niet meer zo spannend, maar voor je kindje nog steeds wel! Ook als het niet helemaal goed is, reageer dan met hetzelfde enthousiasme en herhaal het dan op de juiste manier. Zo voelt je kindje dat je trots bent en leert het meteen de juiste uitspraak. Als je kindje zegt “Baby sape”, zeg je bijvoorbeeld, “ja, de baby gaat slapen, dat heb je goed gezien!” Als je kindje moeite heeft met leren praten is het veelvuldig herhalen van de juiste uitspraak ook prima: “Baby slapen. Ja, de baby gaat slapen, dat heb je goed gezien. De baby gaat slapen.”
Kijken, wachten, luisteren
Of je kindje nog maar een baby is of een pratende peuter, onze logopediste raadde in iedere fase voor het leren praten het principe van ‘Kijken, wachten, luisteren’ aan. Je kijkt wat je kindje wilt zeggen, dus niet alleen in woorden, maar ook met non-verbale communicatie. Je wacht, je geeft het de kans om duidelijk te maken wat hij/ zij wilt en je geeft het de kans om het te zeggen door te luisteren. Zo geef je je kind het gevoel dat je zijn/ haar communicatie serieus neemt en stimuleer je het leren praten.
Spelend praten
Gewoon samen spelen is een goede manier om je peuter uit te nodigen om te communiceren . Wat het helemaal leuk maakt, is als je kindje daarin de leiding geeft. Dat kan je doen door vragen te stellen: “Waar wil jij mee spelen met mij?”, “Wat ga je voor mama maken?” of “Wat zal mama voor jou maken?”. Door je kindje de leiding te geven in het spel, wordt leren praten extra leuk! Het stimuleert het zelfvertrouwen van je kindje en door dat je dicht bij elkaar bent, kan het je ook goed horen en je gezichtsuitdrukkingen zien. Zo wordt leren praten een feestje!
W-vragen
Een handige tip daarbij is het stellen van W-vragen. Vragen die beginnen met ‘waar, wie, wat, wanneer, waarom’ nodigen uit tot een langer antwoord, dan vragen waar je kindje alleen ‘ja’ of ‘nee’ op hoeft te zeggen. Dat geeft hem/ haar echt de kans om te leren praten.
Druk?
Sommige dagen zijn zo druk dat je amper tijd hebt om bewust stil te staan bij dit soort dingen, die voor je kindje heel belangrijk kunnen zijn. Samen spelen is natuurlijk ook gewoon hartstikke leuk, maar als dat even niet lukt, dan kan actief leren praten en samen spelen natuurlijk ook onder alle dagelijkse activiteiten. Geef je kindje in bad bijvoorbeeld nog een extra washandje. Terwijl jij hem wast, kan je ontspannen bezig zijn met leren praten via de bad speeltjes die je kindje met het washandje kan wassen. “Wat ga je nu wassen?”, “Welke zijn al schoon?”. Onder het boodschappen halen, in de auto en natuurlijk aan tafel, er zijn talloze kansen om gezellig te leren praten! Als de taal ontwikkeling toch moeizaam blijft gaan, wacht dan niet te lang met specialistische hulp van een logopedist bij het leren praten.
Dit artikel is tot stand gekomen met informatie van de logopediste, de onderzoekster van het audiologisch centrum van het VU en het boek ‘Praten doe je met z’n tweeën’, van Jan Pepper en Elaine Weitzman.
