Op één dag noteren Jades ouders in het dagboek over hun kind dat ze ‘ook’ en ‘helikopter’ zegt. Ze zijn trots op ‘helikopter’, maar het bijzondere zit in ‘ook’!
Tsjeljabinsk
Het woord ‘helikopter’ is een woord zoals elk ander woord bij een voorwerp of handeling: ‘bad’, ‘slapen’. Vandaar dat het net als deze woorden op het nivo staat van fase 7 die gemiddeld tussen 18 en 22 maanden loopt. Maar als u op uw 23e voor het eerst de naam van de stad Tsjeljabinsk in u opneemt (naar aanleiding van de meteorietinslag van 15 februari 2013), dan is ook
dat een prestatie op het nivo van fase 7.
Ook Poes
Wat maakt ‘ook’ anders? Voor ‘bad’, ’helikopter’ en dergelijke moet Jade over zogeheten mentale beelden beschikken: ze ziet een bad en herinnert zich dat anderen daar /bat/ bij zeggen; ze ziet een helikopter en herinnert zich dat anderen dat ding /helikopter/ noemen; enzovoort. Met ‘ook’ komt niet zoiets overeen. Dat woord wordt altijd gebruikt in combinatie met ten minste twee woorden. Jade ziet een poes, zegt ‘Poes’, ziet nog een poes en zegt ‘Ook poes’. Daarmee bedoelt ze: dat eerste beest heet ‘poes’; dat tweede beest heet ‘poes’; die beesten komen er met elkaar in overeen dat ze ‘poes’ heten. In fase 7 zei Jade in dat geval namelijk twee keer ‘Poes’, dus zonder ‘ook’.
Mentale beelden
Het woord ‘ook’ staat dan ook op het vlak van fase 8 (gemiddeld 22-26 maanden). Daarin kan Jade twee mentale beelden met elkaar verbinden. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat ze als fase-8-kind geregeld dingen opnoemt die bij elkaar horen: ‘1, 2, 4, 6, 2’ (onder het tellen van vijf schelpen), ‘Jos, Eefje, Mira, Bernard’ (van Jades kinderdagverblijfgroep), ‘melk, eitje, smeerkaas’ (een uur na de lunch).
Overgestapt naar fase 8
Het verbinden van mentale beelden blijkt ook uit het feit dat Jade in fase 8 gebonden zinnen maakt. Zei ze in fase 7 ‘Toren, maken’ (als ze een toren aan het bouwen was), nu zegt ze ‘Toren maken’ – dus zonder pauze tussen ‘toren’ en ‘maken’. ‘Helikopter’ berust dus op één mentaal beeld, maar ‘ook’ (net als ‘nog’) op een verzameling mentale beelden. Op die ene dag is Jade in haar taalontwikkeling onmiskenbaar naar fase 8 overgestapt.
Ewald Vervaet werkt bij Histos, een stichting die psychologisch onderzoek verricht en bevordert. Heb jij een vraag voor Ewald? Reageer dan op dit artikel en wie weet wordt hij binnenkort beantwoord.
Uitgelichte afbeelding: Shutterstock
