Identiteitsbesef bij kinderen

Wanneer kan een kind de identiteitsvraag ‘wie ben ik?’ beantwoorden? Bij zelfherkenning in een spiegel?  Als het ‘ik(ke)’ gaat gebruiken? Hoe lossen we dit op?

Knikkerbaan

Je laat kinderen tussen 1,5 en 3 jaar met een knikkerspel van drie banen spelen. Na enkele minuten neem je de knikker, leg je een vinger op de helft van baan 2, zeg je ‘Hier ga ik de knikker pakken’ en laat je de knikker los. Na enkele seconden stopt de knikker bij je vinger en pak je die. Je zegt dan tegen het kind: ‘Waar ga jij de knikker pakken?’.  Pas vanaf fase 10 (gemiddeld 31-36 maanden) onderschept het kind de knikker op jouw manier. In fase 8 (gemiddeld 22-26 maanden) volgt het de knikker met een hand in een vaste snelheid. En in fase 9 (gemiddeld 26-31 maanden) vertoont het onder meer de ‘te late reactie’: het legt een vinger op een baan, niet vóórdat de knikker komt, maar als hij is voorbijgerold!

Besef van het recente verleden

De verklaring voor de te late reactie is dat het fase-9-kind wel besef heeft van het recente verleden, maar niet van de nabije toekomst. In verband met ‘wie ben ik?’ moet het kind kunnen beseffen dat het nu dezelfde is als die het kort geleden was én als degene die het binnenkort zal zijn. Daarom zeggen we dat het fase-9-kind geen identiteitsbesef heeft en het fase-10-kind wel.

Persoonsverwisseling

Hier pleit onder meer voor dat het fase-10-kind in staat is tot persoonsverwisseling: de twee helften van een eeneiïge tweeling zijn in staat zich voor elkaar uit te geven. Voordien zei Maurits ‘Nee, ik ben Maurits’ als iemand hem Roel, zijn tweelinghelft, noemde, maar vanaf 31 maanden corrigeert  hij de ander niet als hem dat goed uitkomt.

Zelfherkenning

Zelfherkenning in een spiegel ontstaat overigens in fase 7 (gemiddeld 18-22 maanden) en het vrije gebruik van ‘ik(ke)’ in fase 9.  Zelfherkenning en ik-zeggen zijn tussenstappen in de ontwikkeling van de wijze waarop een kind zichzelf ervaart. De vraag ‘wanneer ontstaat het antwoord op “wie ben ik?” ‘ is dus fout gesteld want vóór de derde verjaardag zijn er ten minste drie antwoorden op: zelfherkenning (fase 7), ik-zeggen (fase 9) en identiteitsbesef (fase 10).

En er zijn er nog zeven andere…

Ewald Vervaet werkt bij Histos, een stichting die psychologisch onderzoek verricht en bevordert. Heb jij een vraag voor Ewald? Reageer dan op dit artikel en wie weet wordt hij binnenkort beantwoord.

Visited 40 times, 1 visit(s) today