“Ik vind school saai, ik verveel me!” Een kleine Einstein, die herkent iedereen. Als je kind als een volwassene praat en snel is met lezen of rekenen, dan is hoogbegaafdheid een van de dingen waar je snel aan denkt. Maar wat doe je als je ‘snelle’ kindje, vanaf het moment dat het naar school gaat, iedere dag driftbuien krijgt, op school helemaal niet meer wil lezen, geen vriendjes kan maken en somber is. Hoe herken je hoogbegaafdheid eigenlijk?
Snelle ontwikkeling
Een kleuter met serieuze gedragsproblemen, iedere dag, dat is best intensief. Als nietsvermoedende kersverse moeder was ik ook helemaal niet zo voorbereid op gedragsproblemen eigenlijk. Onze jonge dochter was heel snel in haar ontwikkeling, met lopen en praten. Maar hoogbegaafdheid, daar waren we helemaal niet mee bezig. En dat latere gedragsproblemen juist te maken kunnen hebben met die hoogbegaafdheid, en kenmerkend kunnen zijn, dat wisten wij niet!
Anders dan de rest
Gedragsproblemen bij hoogbegaafde kinderen ontstaan vaak tegen de tijd dat ze naar school gaan, omdat de hoogbegaafdheid dan duidelijk wordt. Bij onze dochter begon dit op de kleuterschool. Ze verheugde zich enorm op leren lezen en schrijven. Op zich was dat lesaanbod er wel, maar ze was de enige jonge kleuter die iets anders wilde doen dan spelen. En ze wilde niet anders zijn dan de rest.
Driftbuien
Zonder uit te spreken wat er speelde, wilde ze niet meer naar school. Ze wilde helemaal niet meer lezen of rekenen. Driftbuien ’s ochtends en vervolgens ’s middags uit school weer. Wij trokken natuurlijk op school aan de bel, maar daar liet ze haar vaardigheden nauwelijks meer zien. Een vermoeden van hoogbegaafdheid verdwijnt dan door gedragsproblematiek helemaal naar de achtergrond.
Hulp zoeken
Als gedragsproblemen gaan overheersen, dan ga je je behoorlijk zorgen maken. Het is dan uiteraard verstandig om hulp te zoeken. Wij hebben met deskundige begeleiding allerlei aandoeningen besproken, maar onze dochter paste nergens in. Behalve haar bozigheid, kon ze zich prima concentreren, kon ze ook heel vrolijk zijn en was emotioneel juist ver. Dat hoogbegaafdheid haar gedragsproblemen tot gevolg kon hebben, werd nog niet duidelijk.
Hoogbegaafdheid en gedragsproblemen
Tot ik op een avond op internet las over hoogbegaafdheid en de gedragsproblemen die daar bij horen. De tranen stroomden over mijn wangen, wat herkenbaar. Want wat blijkt, hoogbegaafde kinderen hebben vaak moeite met hun emoties, omdat ze alles berederen. Dit kan leiden tot driftbuien. Ik wou dat ik dit veel eerder door had gehad!
Herkennen van hoogbegaafdheid
Wanneer je kind gedragsproblemen heeft, zie je soms door de bomen het bos niet meer. Als je al eerder op viel dat je kind zich snel ontwikkelt, ga dan na of je kind mogeljik hoogbegaafd is, zodat je het daarin goed kunt begeleiden. Hoe herken je hoogbegaafdheid:
Positieve kenmerken:
Bij hoogbegaafdheid horen veel positieve kenmerken, die veelal bekend zijn. Kenmerkend zijn een eigenzinnig gevoel voor humor. Langdurig geconcentreerd aan iets kunnen werken. Een creatief denken, met vaak originele invalshoeken. Hoogbegaafde kinderen denken vaak over volwassen onderwerpen na, over de wereld, en ook over de dood. Kenmerkend is een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel. Niet alleen cognitief een snelle ontwikkeling, maar ook emotioneel. Hoogbegaafde kinderen praten en denken al vroeg erg volwassen.
Moeilijke kenmerken:
Maar bij hoogbegaafdheid kunnen ook moeilijke kenmerken naar voren komen. Onderpresteren speelt bij veel hoogbegaafde kinderen een belangrijke rol, ze passen zich dan aan aan hun omgeving. Soms zijn hoogbegaafde kinderen weinig gemotiveerd om iets af te maken. Dan kan de juf ze zien als lui, of dwars. Maar wanneer je doorvraagt, blijkt bijvoorbeeld zij het doel van de opdracht niet zinvol vinden. Nogal eigenzinnig dus. Daarbij hebben sommige hoogbegaafde kinderen ‘verzet’ tegen autoriteit. Wat daar aan ten grondslag kan liggen, is dat ze anderen niet ervaren als autoriteit. Iedereen is gelijk, dat is de andere kant van dat rechtvaardigheidsgevoel.
School
Wanneer je kind hoogbegaafd lijkt te zijn, is een aangepast les aanbod op school eigenlijk echt nodig. De stof kan sneller worden aangeboden aan een kind met hoogbegaafdheid, waardoor er tijd overblijft voor extra opdrachten. School moet goed in de gaten houden of kind met hoogbegaafdheid nog wel aansluiting vindt bij leeftijdsgenoten in de klas.
Signaleren
Omdat hoogbegaafdheid al bij jonge kinderen kan leiden tot somberheid, omdat zij zich anders voelen, is een vroege signalering belangrijk. Dan kan een goede begeleiding vanuit school een hoogbegaafd kind weer op weg helpen. Want een onbezorgde jeugd, dat verdiend iedereen, ook een kind met hoogbegaafdheid.
