Wilma van 13 maanden zit in de deuropening op de armen van haar moeder. Marinske gaat weg en zwaait naar haar. Wilma kijkt aandachtig toe en probeert haar na te doen. Ze tikt een paar keer met de volle rechterhand tegen haar rechteroor. En terwijl ze met haar hand heen en weer blijft gaan, komt haar hand steeds meer los van haar oor. Uiteindelijk zwaait ze echt: door met haar hand in de lucht te bewegen.
Zwaaien is een verschijnsel op het niveau van fase 5 (gemiddeld 12-15 maanden). Daarin staat het zogeheten aandachtscontact centraal. Dat wil zeggen, een kind kan in fase 5 dingen in zijn directe omgeving louter met de blik verkennen, zonder ze aan te raken. Zie het wijzen en het bekijken van een prentenboek.
Wilma maakt nu een overgang. Aanvankelijk imiteert ze Marinske door haar oor aan te raken. Maar terwijl ze aandachtscontact blijft maken met Marinskes beweging, krijgt ze het vermoeden dat ze die beweging een eindje van haar hoofd moet maken. Dat blijkt te werken: in de lucht bewegen blijkt precies te zijn wat Marinske doet.
In fase 3 (4-8 maanden) ontstaat het ‘grijpen naar wat je ziet’. Dan vormen de spieren en de zintuigcellen, zowel van de ogen als van de handen, één systeem met elkaar: een hand kan grijpen naar wat het oog opvangt. Voordien bleef Wilma naar iets staren zonder ernaar te grijpen.
Wilma’s eerste probeersel om Marinskes zwaaigebaar na te doen staat dus op het niveau van fase 3. Ze doet dat gebaar namelijk na door fysiek contact te maken met haar eigen oor. Maar omdat ze feitelijk al in fase 5 zit, kan ze dit gebaar bijstellen tot het zwaaien in de lucht.
Voordien lieten Wilma’s ouders haar wel eens terugzwaaien door haar handje te pakken en dat in de lucht te laten wapperen. Dat ze daar duidelijk niets van geleerd heeft, blijkt nu, want dat aantikken van het eigen oor heeft ze nooit eerder gedaan. Ze vindt dit nu op eigen kracht, precies zoals ze op eigen kracht het zwaaien in de lucht ontdekt.
Alle goeds, Marinske, en nog vele ontdekkingen, Wilma!
Ewald
Ewald Vervaet werkt bij Histos, een stichting die psychologisch onderzoek verricht en bevordert. Heb jij een vraag voor Ewald? Reageer dan op dit artikel en wie weet wordt hij binnenkort beantwoord.
